Arbeidstijden & de rol van de ondernemingsraad

De Arbeidstijdenwet bevat een uitgebreid stelsel aan regels over arbeids- en rusttijden, aangevuld door het Arbeidstijdenbesluit. De werkroosters en bedrijfs- en openingstijden moeten aan deze wettelijke regels voldoen. Het is uw taak als ondernemingsraad om erop toe te zien dat de wettelijke regels worden nageleefd. De Wet op de ondernemingsraden (WOR) biedt u hiervoor voldoende handvatten. Zo heeft u als ondernemingsraad instemmingsrecht bij een voorgenomen besluit van uw bestuurder tot vaststellen, wijzigen of intrekken van een arbeids- of rusttijdenregeling. Lees in deze checklist welke rechten de WOR u biedt als het gaat om de arbeidstijden in uw organisatie.

De Arbeidstijdenwet

De Arbeidstijdenwet bevat de algemene regels voor arbeids- en rusttijden waaraan organisaties zich moeten houden. Enkele aanvullingen en uitzonderingen op die wet staan in het Arbeidstijdenbesluit. De Arbeidstijdenwet legt de nadruk op het belang van de medewerkers. De regels zijn er voor hun gezondheid, veiligheid en welzijn, maar ook om het werknemers eenvoudiger te maken werk, privé en zorgtaken te combineren. Toch is het ook in het belang van uw bestuurder dat werk- en rusttijden goed geregeld zijn.

Wijs uw bestuurder erop dat zonder een goede arbeidstijdenregeling de kans op ongevallen en een hoger ziekteverzuim toeneemt. En goed uitgeruste werknemers met voldoende eigen tijd presteren over het algemeen beter.

WOR artikel 28

In artikel 28 van de Wet op de ondernemingsraden is vastgelegd dat het uw taak is als ondernemingsraad om zoveel mogelijk de naleving van de voorschriften op het gebied van arbeids- en rusttijden te bevorderen. Zorg ervoor dat u op de hoogte bent van de in uw organisatie geldende regels. Ga regelmatig na bij uw achterban of de regels niet worden overtreden.

Krijgt uw OR signalen dat de regels worden overtreden? Gebruik uw initiatiefrecht om naleving van de regelgeving om het gebied van arbeidstijden op de overlegagenda te zetten.

Gezond werken & arbobeleid

Onderzoek heeft aangetoond dat onregelmatig werken (nachtdienst of ploegendienst) of lange werkdagen (meer dan 9,5 uur) schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid. Oververmoeidheid en concentratiestoornissen liggen op de loer, net zoals lichamelijk letsel door bijvoorbeeld langdurig zwaar fysiek werk. Zowel lichaam als hersenen hebben tijd nodig om te herstellen, om (blijvend) letsel te voorkomen. Let er als ondernemingsraad dan ook op, dat het arbo-en preventiebeleid is toegepast op het soort diensten dat medewerkers hebben. U heeft instemmingsrecht wat betreft het arbobeleid in uw organisatie. Overleg met de preventiemedewerker en de bedrijfsarts als u signalen krijgt van uw achterban dat er sprake is van gezondheidsklachten door het dienstrooster.

Instemmingsrecht

Als het voor de organisatie beter uitkomt, mag uw bestuurder soms van de regels afwijken. De voorwaarde is wel dat hier in een collectieve regeling overeenstemming over bereikt moet worden, dat kan in een cao of in afspraak tussen uw ondernemingsraad en uw bestuurder. Is er niets in de cao hierover vastgelegd? Dan dient uw bestuurder een instemmingsaanvraag te doen bij de OR.

Het instemmingsrecht geldt niet als het om een wijziging van arbeidstijden van slechts 1 of enkele medewerkers gaat.

Informatie & overleg

Artikel 27, lid 1, onderdeel b, van de Wet op de ondernemingraden bepaalt dat de OR instemmingsrecht heeft over aanpassingen van de arbeids- en rusttijden. Om dat goed uit te kunnen oefenen heeft u ook informatie en overleg nodig. Veel kantoororganisaties kennen vrij standaard bedrijfstijden van 08.00 uur tot 18.00 uur, een lunchpauze van 30 minuten, die ergens tussen 12.00 en 14.00 uur plaatsvindt, en een gemiddelde arbeidstijd van 8 uur per dag. Maar in andere organisaties ligt de systematiek van werktijden een stuk ingewikkelder. Bijvoorbeeld bij ploegendiensten voor openbaar-vervoerbedrijven. Het maken van roosters is een complexe aangelegenheid om alle partijen tevreden te stellen. Voor werktijden zijn er in Nederland speciale roosterdeskundigen.

Is er in uw organisatie sprake van een complexe werktijdenregeling? Betrek er dan een arbeidstijdendeskundige bij.

Een samenvatting van de wettelijke rechten voor de OR rond pauzes:

wettelijke rechten	OR	PVT
informatie	ja	ja, mondeling
initiatief	ja	ja
advies	nee	nee
instemming	ja	ja
inschakeling deskundige	ja	ja
benoeming	nvt	nvt

OR: in de praktijk

Veranderingen in arbeids- en rusttijden hebben voor veel individuele werknemers verstrekkende gevolgen. Ze grijpen vaak diep in in de balans tussen privé en werk. Het is daarom zaak dat de OR goed de vinger aan de pols houdt bij veranderingen in werktijden. Veel OR’en maken gebruik van een enquête onder werknemers over arbeidstijden om de mening van de achterban te peilen. Doe dit vooral ruim voorafgaand aan een instemmingsverzoek. Het opzetten en verwerken van een enquête vereist immers de nodige tijd en aandacht.

Raadpleeg de achterban voordat u instemt met aanpassing van de werk-, rust- en pauzetijden.