Checklists
Laatst gewijzigd op: 16 juli 2019

Begrotingen

Om als ondernemingsraad beslissingen van de bestuurder te kunnen beoordelen is financiële informatie erg belangrijk. Vooral de begroting is interessant, omdat de komende activiteiten hierin financieel onderbouwd worden. Bovendien kunt u hieruit de voornemens voor toekomstig beleid ontcijferen. Het valt echter nog niet mee om op dit terrein het overleg aan te gaan met uw bestuurder. Veel OR’en zijn niet goed op de hoogte van financiële begrippen en het hoe en waarom van een begrotingspost. Dat maakt het lezen van een begroting lastig. Gebruik deze checklist voor meer uitleg over financiële begrippen en uw rechten en plichten als ondernemingsraad als het op de begroting aankomt.

Welke begrotingen zijn er?

Er zijn verschillende soorten begrotingen. In de exploitatiebegroting geeft de bestuurder aan welke opbrengsten en kosten in het komende jaar worden verwacht en wat het resultaat zal zijn. De posten op de begroting zijn geraamde bedragen, gebaseerd op aannames en ingeschatte risico’s. De bestuurder beantwoordt in een begroting bijvoorbeeld zijn verwachting of er winst wordt gemaakt de komende periode. Een bestuurder heeft hierover wel een informatieplicht richting de OR, maar hoeft geen adviesvraag in te dienen.

Een investeringsbegroting is een begroting voor de lange termijn. In deze begroting staan de voorgenomen investeringen. Bij een investeringsbegroting met belangrijke investeringen moet de bestuurder de OR niet alleen inlichten, maar ook om advies vragen. Dat is vastgelegd in artikel 25 lid 1 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Uw OR kan vragen of de voorgenomen investeringen passen bij het voorgenomen beleid. Ook kunt u kijken of er voldoende gereserveerd is om de investeringskosten te dekken. Als er geld geleend moet worden om te kunnen investeren, dan is dat een punt waar uw OR goed naar moet kijken.

Ga een begroting niet na zitten rekenen. Dat kost veel tijd. Zinvoller is om vragen te stellen bij onduidelijkheden. Vraag ook naar de beleidsmatige achtergronden.

Hoe gaat u ermee aan de slag?

Een begroting gaat per definitie over de komende periode. Dit heeft voor uw OR als voordeel dat het beleid nog te beïnvloeden is. Als OR kunt u zich afvragen of doelen voor bezuinigingen of groei wel realistisch zijn. Dit doet u bijvoorbeeld door de begroting naast het jaarverslag leggen. Hoe verhouden posten in de begroting zich tot voorgaande jaren? Zijn er grote afwijkingen? Het is belangrijk dat uw OR doorvraagt bij de bestuurder of bepaalde posten wel realistisch zijn begroot. Daarnaast is het belangrijk dat u stilstaat bij de mogelijke gevolgen voor de werknemers.

Maak gebruik van een deskundige als u de begroting wilt doornemen. U kunt bijvoorbeeld iemand van de financiële administratie vragen om de exploitatie- of investeringsbegroting eens met uw ondernemingsraad door te nemen. U kunt ook een externe (financieel) deskundige inschakelen als dat nodig is.

OR: rechten en plichten

Om te beginnen heeft u als OR informatie nodig om uw werk te doen. Volgens Artikel 31 van de WOR heeft u recht op veel gegevens. Zo kunt u twee keer per jaar vragen om algemene gegevens over werkzaamheden en resultaten (Artikel 31a, lid 1 en lid 6), om een exemplaar van het meerjarenplan en de begroting (Artikel 31a, lid 7) en een exemplaar van het financieel jaarverslag (Artikel 31a, lid 2 tot en met 5). De bestuurder moet zo spoedig mogelijk na vaststelling van de jaarrekening een exemplaar van de jaarrekening en het jaarverslag overdragen aan de OR.

De OR heeft volgens Artikel 25 van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) een adviesrecht over bedrijfseconomische besluiten, zo ook bij belangrijke investeringen. Hoe vroeger u bij een dergelijk besluit betrokken bent, hoe meer invloed de OR kan uitoefenen. Probeer daarom het financieel beleid op de agenda te zetten. Het liefst al tijdens de fase waarin het beleid wordt gemaakt.

Gebruik het zogenaamde Artikel 24-overleg van de WOR voor het voeren van overleg over de financiën. Dit overleg moet minimaal twee keer per jaar plaatsvinden. In dit overleg bespreken de OR en de bestuurder de algemene gang van zaken. Welke advies- en instemmingsaanvragen bijvoorbeeld kan de OR de komende periode verwachten?

Geef de bestuurder tijdens het Artikel 24 overleg aan, dat u op de hoogte gehouden wilt worden van de budgetteringen, de begrotingsruimte en de te leveren prestaties in het komende jaar, of liever nog, het komende halfjaar. Hierdoor zorgt u dat de OR vroegtijdig in het besluitvormingsproces betrokken wordt, waardoor u meer kans heeft het beleid te beïnvloeden.

Een samenvatting van de wettelijke rechten voor de OR rond de begroting:

Wettelijke rechten OR PVT
informatie ja ja
initiatief ja ja
advies ja ja
instemming ja nee
inschakelen deskundige ja ja
benoeming nee nee

OR: in de praktijk

Omdat de meeste OR-leden in hun dagelijkse werkzaamheden niet te maken hebben met financiële rapportages, wordt vaak een aparte commissie in het leven geroepen voor financiële zaken. Zo’n financiële commissie buigt zich dan over het jaarverslag en andere financiële stukken. Volgens de WOR hebben commissieleden recht op drie dagen scholing per jaar. Voor commissieleden die ook OR-lid zijn gaan deze dagen niet ten koste van hun recht op vijf dagen scholing. Daarnaast kunt u zich natuurlijk altijd laten voorlichten door de administrateur die de stukken heeft opgesteld. Komt u er nog niet uit? De WOR biedt de mogelijkheid om een extern deskundige in te schakelen die met u de cijfers doorneemt. Daarmee staat u sterker tijdens de overlegvergadering.