Checklists
Laatst gewijzigd op: 24 september 2020
Clientenraad

Cliëntenraad in zorgorganisaties

Een cliëntenraad (CR) is er om de rechten van patiënten en cliënten in zorgorganisaties te beschermen en hun belangen zo goed mogelijk te behartigen. Een andere vorm van medezeggenschap dan de ondernemingsraad, die de belangen van de medewerkers behartigt. In de cliëntenraad zitten vaak naasten van cliënten, zoals partners of andere familieleden.

Wanneer is een cliëntenraad verplicht?

Elke instelling met meer dan tien werknemers die zorg verleent aan cliënten of patiënten die daar één etmaal of langer verblijven, moet sinds 2018 in principe een cliëntenraad instellen. Niet alleen het verplegend en verzorgend personeel telt mee, ook de staf en de ondersteuning. Bij ambulante zorgorganisaties, waar cliënten korter dan een etmaal aanwezig zijn, is de drempel 25 werkzame personen.

Ambulante zorgorganisatie met korte behandeling zijn bijvoorbeeld fysiotherapie-, huisarts en tandartspraktijken.

Wat zijn de rechten van een cliëntenraad?

In de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 (Wmcz) staat precies welke rechten de cliëntenraad heeft, zoals informatierecht, adviesrecht, instemmingsrecht en enquêterecht.

Informatierecht
De CR heeft recht op alle informatie die zij voor haar taken redelijkerwijs nodig heeft. De bestuurder moet deze informatie op tijd en schriftelijk verstrekken als de CR daar om vraagt. Ook moet de bestuurder minimaal één keer per jaar mondeling of schriftelijk algemene informatie over het beleid van het afgelopen jaar en het voorgenomen beleid voor het komend jaar aan de CR verstrekken.

Adviesrecht
De cliëntenraad heeft adviesrecht over verschillende onderwerpen, zoals:

  • wijziging van doelstelling of grondslag van de organisatie;
  • fusie of duurzame samenwerking met andere instellingen;
  • overdracht van zeggenschap of een onderdeel daarvan;
  • gehele of gedeeltelijke opheffing of belangrijke uitbreiding van de zorgverlening;
  • profielschets voor benoeming leden Raad van Toezicht en Raad van Bestuur;
  • begroting en jaarrekening;
  • algemeen huisvestingsbeleid, ingrijpende verbouwing, nieuwbouw of verhuizing;
  • selectie benoeming personen die leidinggeven aan zorgverleners.

Instemmingsrecht
De CR heeft over een paar onderwerpen instemmingsrecht:

  • bij langdurige zorg: geestelijke verzorging, recreatie- of ontspanningsactiviteiten en maatschappelijke bijstand;
  • sociaal plan of verhuisplan voor cliënten bij ingrijpende verbouwing, nieuwbouw of verhuizing;
  • inrichting voor zorgverlening bestemde ruimtes bij ingrijpende verbouwing, nieuwbouw of verhuizing;
  • selectie en benoeming onafhankelijk ondersteuners.

Enquêterecht
Het enquêterecht geeft de cliëntenraad de mogelijkheid om naar de Ondernemingskamer toe te stappen als zij een sterk vermoeden heeft van wanbeleid door de bestuurder. Hier moet wel een gegronde reden voor zijn. In dat geval zal het Gerechtshof Amsterdam, waar de Ondernemingskamer is ondergebracht, een enquête of onderzoek houden. Maatregelen die naar aanleiding van het onderzoek kunnen worden genomen zijn onder andere schorsing of vernietiging van het besluit van de bestuurder of toezichthouder.

De OR en de cliëntenraad

De ondernemingsraad en de cliëntenraad zijn allebei medezeggenschapsorganen, maar dienen een andere doelgroep en hebben (deels) andere rechten. Waar de OR staat voor de werknemers, doet de CR dit voor de cliënten. Naast verschillen zijn er ook overeenkomsten. Beide raden overleggen met de bestuurder en praten mee over het organisatiebeleid.

Werk samen

De OR en de cliëntenraad kunnen elkaar versterken door actief samen te werken. De CR heeft adviesrecht over de begroting, de OR niet. Maar de OR heeft wel kennis over dit onderwerp. Andersom geldt dit ook: de cliëntenraad heeft geen bevoegdheden over personele regelingen, de OR wel. Maar goed personeelsbeleid komt ook de kwaliteit van de zorg ten goede. Iets wat weer een primair thema is voor de cliëntenraad. Beide raden hebben adviesrecht over wijzigingen in de organisatie. U kunt als OR en als cliëntenraad deze adviezen op elkaar afstemmen en voorkomende gevallen samen optrekken.

Laat de ondersteuner van de cliëntenraad en de ambtelijk secretaris van de OR met elkaar kennis maken. Of kies zelfs voor één en dezelfde persoon. Dit is een mooie start voor een toenadering van beide raden.

Wilt u meer weten over de rol van de cliëntenraad? Kijk dan onze webinar Inzicht in de nieuwe Wmcz.