Gezondheid bij nachtwerk

Als werknemers ook ’s nachts moeten werken, is het de zorgplicht van de werkgever om de gezondheidsrisico’s te minimaliseren die met nachtwerk samenhangen. Het is bekend dat het de biologische klok in de war schopt. Tijdens nachtwerk zijn werknemers actief op het moment dat het lichaam rust wil en krijgen ze pas rust op het moment dat het lichaam normaal gesproken actief is. Minder bekend is dat bij nachtwerk ook de risico op ernstige gezondheidsproblemen als diabetes type 2, hartklachten, beroertes en slaapproblemen toenemen.

Rol van de OR

Volgens artikel 28 van de Wet op Ondernemingsraden heeft de OR een taak om toe te zien op het naleven van de geldende voorschriften voor arbeidsvoorwaarden, zoals arbeidsomstandigheden en rusttijden van de werknemers. Wees dus kritisch als uw organisatie werknemers nachtdiensten laat draaien en ga zo nodig met de bestuurder in gesprek of dit wel écht nodig is.

Preventie

Voorkomen is beter dan genezen. De beste preventie is helemaal geen nachtwerk. Als uw organisatie niet onder nachtwerk uitkomt, kijk dan of het te reduceren valt tot het hoogst noodzakelijke. Dit is wat de bestuurder als werkgever verder kan doen:

Bied gelegenheid tot het nemen van voldoende (korte) pauzes om even te bewegen.
Zorg dat er powernaps gedaan kunnen worden van een kwartiertje.
Voorkom te veel en te zwaar eten, bied hoogstens een lichte maaltijd aan.
Beperk het gebruik van felverlichte computerschermen, mobieltjes of bewakingsmonitoren; vaak is de intensiteit en de kleur (liever geen blauw licht) instelbaar.
Voorkom dat (oververmoeide) werknemers na afloop van hun nachtdienst niet met eigen vervoer naar huis gaan, de kans op ongelukken is dan het grootst.

Een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) gericht op nachtwerk geeft werkgevers en werknemers inzicht in hun gezondheid en de risico’s door het nachtwerk. Werknemers hebben recht op zo’n gezondheidsonderzoek, maar zijn niet verplicht om er aan deel te nemen als de werkgever het aanbiedt.

RI&E

Omdat nachtwerk genoeg gezondheids- en arbeidsrisico’s met zich meebrengt, is het verstandig in de risico- inventarisatie en evaluatie (RI&E) aandacht te besteden aan:

de noodzaak om nachtdiensten in te zetten;
de onderbouwing van het nachtdienstrooster volgens de Arbeidstijdenwet;
de gevolgen voor de gezondheid van werkenden door nachtdiensten;
mogelijke afwijkende arbeidsomstandigheden;
de faciliteiten tijdens de nachtdienst zoals pauzes, maaltijden of tussendoor slapen;
de gecombineerde belasting van nachtwerk met andere zware omstandigheden, zoals fysieke arbeid, veiligheidsrisico’s en mogelijk als enige aanwezig zijn op de werkvloer;
de gevolgen voor de werk-privébalans van werknemers en de mogelijkheid om dit te bespreken met u als werkgever.

Gezondheidsadvies

U kunt uw bestuurder of HR-professionals medewerkers ook laten adviseren over preventieve maatregelen die zijzelf kunnen nemen. Denk hierbij het zorgen voor een goed verduisterde slaapkamer en het afzien van alcohol, tabak en cafeïne vlak voor het slapen gaan.

De Nederlandse vereniging voor arbeids- en bedrijfsgeneeskunde (NVAB) heeft een handige richtlijn opgesteld voor nachtwerk en gezondheid. Deze is te vinden op hun eigen website.

Klachten

Heeft een werknemer eenmaal klachten als gevolg van de nachtdiensten, dan is het verstandig dat deze werknemer voorlopig geen nachtdiensten meer draait. Hiermee voorkomt de werkgever dat de klachten verergeren en de werknemer mogelijk langere tijd uitvalt. Ook is het verstandig de werknemer bij toenemende klachten meteen door te sturen naar de bedrijfsarts. Wees er alert op dat de werknemer ook echt niet meer ingepland wordt voor de nachtdienst. Gebeurt dit nog wel, kaart dit dan meteen aan bij de bestuurder of HR-afdeling.

Melden meer werknemers dat zij last hebben van gezondheidsklachten vanwege nachtdiensten, laat HR dan het werkrooster nog eens onder de loep nemen.