Nut en noodzaak van medezeggenschap

Nut en noodzaak voor werknemers

Medezeggenschap is nuttig en noodzakelijk voor werknemers. Het gaat dan om alle werkenden in een organisatie. Of iemand nu een vast of tijdelijk contract heeft, een gedetacheerde of een zzp-er is, alle medewerkers leveren een bijdrage aan de producten of diensten van een organisatie. Naast de invloed via hun werk en de leidinggevende kan medezeggenschap een extra kanaal voor de werknemers zijn om hun ‘ei kwijt te raken’. Bijvoorbeeld als er iets met het werk of de werkomstandigheden is waar niet adequaat op wordt gereageerd. Ook kunnen werknemers aangeven wat zij vinden van bepaalde besluiten in ontwikkeling of voorbereiding of van een conceptadvies of conceptinstemming. Denk aan een voorgenomen besluit van de bestuurder om de werktijden aan te passen. Met de mening van de ‘werkvloer’ kan de kwaliteit van werk en organisatie voor de werknemers worden verbeterd. Een ander belangrijk punt is dat via de medezeggenschap de belangen van de medewerkers worden behartigd; er worden grenzen getrokken aan ondernemingsbesluiten om het werk, en de organisatie daarvan, humaan te houden.

Zet als OR op een rij in hoeverre u bij het instemmen en adviseren bij onderwerpen die benoemd worden in artikel 25 en 27 rekening hebt gehouden met de belangen van alle werkenden in de organisatie. Op welke punten was dat en is dat voldoende gebeurd.

Nut voor de organisatie

Naast het idee vanuit de Wet op de ondernemingsraden (WOR) dat de OR aan belangenbehartiging doet voor de werknemers levert de medezeggenschap ook een bijdrage aan goed ondernemingsbeleid op de verschillende beleidsgebieden. In die zin is de OR er ook in het belang van de organisatie. Naast een veel voorkomende verdedigende houding bij menig OR is het boeiender om vanuit een actieve houding mee te denken hoe de OR een bijdrage kan leveren aan beleid en praktijk op de verschillende beleidsgebieden. Daar worden mens én organisatie beter van; faalkosten kunnen worden teruggedrongen.

Ga eens na op welke beleidsgebieden de OR het afgelopen jaar concreet een bijdrage heeft geleverd en vermeld dat in het OR-jaarverslag en in de OR-nieuwsbrief.

Noodzaak van een extra overlegkanaal

Wanneer een schema wordt gemaakt van de werkoverleggen op de verschillende afdelingen, in het management en op directieniveau (de zogenoemde overlegstructuur) wordt de medezeggenschap daarbij niet getekend. De medezeggenschap hoort niet in de hiërarchische lijn. De medezeggenschap is te zien als een extra overlegkanaal voor ondernemingsbesluiten uit de artikelen 25 en 27 van de WOR. Het is te zien als een extra toets, want de ondernemingsbesluiten komen ook in de werkoverleggen aan de orde. Belangrijk is echter dat geluiden van de werkvloer, die niet altijd doodringen tot de top, of de verwachting hoe ondernemingsbesluiten zullen vallen, de hoofddirectie bereiken en worden besproken. Dat kan bij elkaar de ondernemingsbesluiten verbeteren, het draagvlak vergroten en de implementatie verbeteren.

Evalueer eens per jaar of uw OR, als extra overlegkanaal, een waardevolle bijdrage heeft en zo ja: op welke punten.

Extern profileren

Tegenwoordig is medezeggenschap niet meer weg te denken, het hoort er gewoon bij en is in veel organisaties normaal. Met het gegeven dat er een OR is, en dat de medezeggenschap goed functioneert en een goede bijdrage levert, lopen weinig organisaties te koop. Toch zouden veel organisaties dit feit beter uit kunnen venten: bij ons is er een goede OR die van wanten weet. Dat kan op de website, in bepaalde prospectussen, in personeelsadvertenties en in de verslagen. Met een profilering op dit punt kan de organisatie het imago verbeteren. Dat kan zelfs leiden tot het beter verkopen van diensten en producten. Bespreek in een overlegvergadering in hoeverre de medezeggenschap ook naar buiten wordt geprofileerd.

Meer omzet

Uit Duits en Engels onderzoek blijkt dat organisaties met een OR meer omzet generen dan zonder OR. Dat is wetenschappelijk bewezen, maar niet alom bekend. Studies in Nederland wijzen ook in die richting. Hoe zit dat nu in elkaar? Kort door de bocht gezegd gaat het om de volgende variabelen. Er is extra overleg waardoor de werknemers zich meer serieus genomen voelen. Met signalen van werknemers wordt meer gedaan, fouten worden eerder gemeld, mensen zijn productiever, er wordt slimmer gewerkt, werkprocessen eerder verbeterd, signalen van de werkvloer bereiken beter de hoofddirectie, er is minder inefficiëntie en goede werknemers lopen minder snel weg. Al met al zou dit de bestuurder als muziek in de oren kunnen klinken. Is dit dan alleen voor de organisatie van belang? Nee, ook werknemers vinden het prettiger om in een soepel lopende organisatie te werken. Probeer bovenstaande eens te vertalen naar uw eigen organisatie en bespreek het eens tijdens een artikel 24-overleg.

Bijdrage aan arbobeleid

Een organisatie kent zo’n 20 beleidsgebieden die je in twee groepen kunt verdelen. Ten eerste de economische gebieden waar onderwerpen van artikel 25 onder vallen. Ten tweede de onderwerpen van artikel 27 die we hier samenvatten onder de noemer sociaal beleid en personeelsbeleid. In dit rijtje hoort ook het arbobeleid wat we hier als voorbeeld nemen om het nut van de OR te verduidelijken. Zo kan, door arbo als een vaste punt op de agenda van het overleg te zetten en de OR over arbobeleid en arbo-praktijk mee te laten denken, blijken dat:

• persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) meer moeten worden gebruikt;
• ongevallen beter worden geanalyseerd en maatregelen ter voorkoming beter geïmplementeerd door inmenging van de OR;
• de verzuimspelregels helderder moeten worden opgeschreven en uitgevoerd zodat het het verzuim daalt.

Zet eens op een rij wat de bijdrage van de OR aan het arbobeleid de organisatie de afgelopen drie jaar heeft opgeleverd.