Oprichten personeelsvertegenwoordiging (PVT)

Wanneer is een PVT verplicht?

Heeft uw organisatie tussen 10 en 50 werknemers en is er geen OR, dan kan er een personeelsvertegenwoordiging worden opgericht. Dat gebeurt niet automatisch, want een werkgever is dat niet verplicht. Hij moet dit wel mogelijk maken als het in de cao staat of als een meerderheid van het personeel een PVT wil. Wilt u dus een PVT oprichten? Houd dan een enquête onder uw collega’s of haal handtekeningen op. Als meer dan de helft van het personeel achter u staat, dan moet een PVT worden opgericht.

Het oprichten van een PVT

Een PVT is er niet meteen. Er moet een voorbereidingscommissie komen. Daarin zitten twee of drie werknemers en de bestuurder of iemand van personeelszaken. De voorbereidingscommissie maakt een voorlopig reglement. Daarin staat hoe de verkiezingen gaan verlopen, hoe mensen zich kandidaat kunnen stellen en hoe de PVT gaat werken totdat het definitieve reglement vaststaat. Een PVT bestaat uit minstens drie leden. Zij worden rechtstreeks gekozen door het personeel via een geheime schriftelijke stemming. De directie maakt geen deel uit van de personeelsvertegenwoordiging en kan zich dus ook niet verkiesbaar stellen als PVT-lid.

Verkiezingen

Net zoals bij de OR vinden er bij de PVT verkiezingen plaats. De wet schrijft voor dat de PVT bij geheime schriftelijke stemming wordt gekozen door het personeel, maar geeft voor die verkiezingen verder geen regels. Toch zullen de verkiezingen zelf en de organisatie daarvan correct moeten verlopen. In de wet staat alleen dat werknemers mogen kiezen. Dus ook oproepkrachten en thuiswerkers. Wie kan zich kandidaat stellen? Hierover schrijft de wet ook niets voor. Het hangt er dus vanaf wat u in het voorlopig reglement heeft afgesproken.

Als de bestuurder geen PVT wil instellen terwijl wél minimaal de helft van het personeel dit wil, dan kunt u – eventueel na bemiddeling door de bedrijfscommissie – via de rechter een personeelsvertegenwoordiging afdwingen.

Aan de slag

Als de PVT gekozen is dan kan de vertegenwoordiging aan de slag. Net zoals bij een OR kiest de PVT een voorzitter. De PVT bepaalt haar eigen werkwijze. Dat geeft u veel vrijheid om het werk in te richten zoals u dat zelf wilt. Natuurlijk is het verstandig als de PVT hierover overleg pleegt met de bestuurder. U bereikt dan vaak meer dan als u helemaal zelf uw koers uitzet. Als u met commissies wilt werken dan heeft u toestemming nodig van de bestuurder. De personeelsvertegenwoordiging heeft recht op faciliteiten. U kunt gebruik maken van voorzieningen die u redelijkerwijs nodig heeft om uw werk te doen.

Ga als nieuwe PVT op cursus. Regel dit met de bestuurder. Een goed opgeleide PVT kan sneller aan de slag.

Bevoegdheden PVT

De PVT heeft minder bevoegdheden dan een OR, maar kan wel overleg plegen over alles dat in het belang is van een goed functionerende organisatie. U kunt alle sociale, organisatorische, economische en financiële onderwerpen bespreken met de bestuurder. Er vindt overleg plaats binnen twee weken als PVT of bestuurder hierom vraagt. Dat geeft de PVT mogelijkheden om het beleid te beïnvloeden. In artikel 35 van de WOR staan de bevoegdheden uitgewerkt. Lees ook onze checklist bevoegdheden van de PVT.

Stappenplan

Het oprichten van een PVT vraagt de nodige voorbereiding en uitwerking. Dat is in een aantal stappen te vertalen. Ook de verkiezingen zelf vragen aandacht.

Stap 1: Allereerst is het van belang te achterhalen of er in de organisatie voldoende belangstelling bestaat voor een PVT. Door erover te praten met collega’s kunt u daar gemakkelijk achter komen. Lijkt er voldoende belangstelling te zijn, verstrek dan informatie en ga op zoek naar kandidaten.

Stap 2: Het is natuurlijk ook belangrijk om te weten hoe de bestuurder over een PVT denkt. Als hij het ermee eens is dat er een PVT moet komen, dan kan een voorbereidingscommissie worden ingesteld. Deze kan een voorlopig reglement opstellen en organiseert de eerste verkiezingen. Snel een reglement maken? Kijk op www.or-reglement.nl. Heeft de bestuurder moeite met het instellen van een PVT, ga dan in gesprek. Probeer er samen uit te komen.

Stap 3: Het is raadzaam in de week daarna een bijeenkomst te organiseren voor het personeel waar wordt uitgelegd wat een PVT is en hoe de verdere procedure verloopt.

Stap 4: Uiteindelijk wordt een verkiezingsdatum gepland en de kandidatenlijst gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van de voorschriften zoals het voor de OR geldt.

Stap 5: Dan zijn er de verkiezingen. Dat kan via geheime schriftelijke stemming of via een online tool, zoals bijvoorbeeld OR Vote.

Stap 6: De PVT wordt geïnstalleerd en een eerste overlegvergadering gehouden. Daarna kan de PVT aan het werk.

Stap 7: Consolidatie.

De wet schrijft niet tot in detail voor hoe u een PVT opricht en van start laat gaan. Wel zijn er restricties bij het oprichten van medezeggenschap, bijvoorbeeld rond kandidaatstelling en dat verkiezingen (het stemmen zelf) geheim dient te zijn. Raadpleeg de WOR en het internet om alles goed en eerlijk te laten verlopen.

Consolidatie

Met de feitelijke verkiezingen en installatie van de nieuwe PVT zijn we er nog niet. U dient er nu voor te zorgen dat de PVT blijft bestaan. En zijn nut heeft. Juist de voorbereiding op consolidatie en dat alle stakeholders na een jaar nog van het nut van een PVT overtuigd zijn, is van belang. We noemen dit soms ook wel implementatie van medezeggenschap. Een organisatie die niet gewend is aan het systeem van medezeggenschap zal dat met vallen en opstaan eigen maken. Om teleurstelling, weerstand of het opstappen van gekozen kandidaten te voorkomen is het zaak te werken aan de volgende voorwaarden:

• maak een vergaderplanner;
• kies een voorzitter en een secretaris;
• maak een nieuwsbrief voor het personeel met daarin wat de PVT voor werknemers en organisatie doet en bereikt;
• maak goede werkafspraken met de bestuurder;
• kom tot een goed en passend scholingsplan;
• betrek de achterban bij belangrijke besluiten.

Zorg dat het PVT-werk niet beperkt blijft tot vergaderen, maar werk aan concrete thema’s die de mensen en de organisatie aangaan. Zo levert u een bijdrage aan de toekomst van de organisatie. Dan krijgt de PVT de plek die het verdient.

Evaluatie

Nadat de PVT een jaar of anderhalf heeft gewerkt, is een evaluatie nuttig. Dat kan op verschillende manieren en aan de hand van verschillende onderwerpen. Zo kunt u uw blik richten op het intern functioneren in de PVT: wat vinden de leden er zelf van? Maar er is meer. Ook naar de bestuurder mag geluisterd worden. Daarnaast kunt u verschillende afdelingen, leidinggevenden, de mensen van de werkvloer en de aandeelhouders om hun mening vragen. Ieder heeft zo zijn beeld; tips zijn welkom.

Betrek bij de evaluatie van het werk van de PVT alle verschillende stakeholders in de organisatie.