Checklists
Laatst gewijzigd op: 14 januari 2021
Van OR naar PVT

Van OR naar PVT

Het kan gebeuren dat organisaties stevig inkrimpen. Dan kan het voorkomen dat de omvang van de organisatie onder de 50 werknemers zakt en een ondernemingsraad dus niet meer verplicht is. Betekent dit dat uw OR automatisch wordt omgezet in een personeelsvertegenwoordiging (PVT) of kan dat dit niet zomaar? Wat zijn de eisen vanuit wetgeving en cao en hoe pakt u dit het beste aan?

Medezeggenschap in kleine organisaties

Bij een kleine organisatie van minder dan 50 werknemers zijn er drie soorten medezeggenschapsorganen mogelijk: een ondernemingsraad (OR), de personeelsvertegenwoordiging (PVT) en de personeelsvergadering (PV). Lees hier meer over de verschillende medezeggenschapsstructuren. Bij meer dan 50 werknemers is een organisatie wettelijk verplicht een OR in te stellen. Daalt het aantal werknemers onder de 50 dan kan vrijwillig een OR in stand worden houden.

Let wel op: sommige cao’s stellen een OR ook verplicht bij 10-50 werknemers. Raadpleeg dus altijd eerst de cao wanneer het aantal werknemers onder de 50 daalt.

Vrijwillige OR of PVT

Bij een vrijwillig ingestelde OR gelden gewoon de spelregels uit de Wet op de ondernemingsraden (WOR). Wil de bestuurder af van de OR wanneer het aantal werknemers onder de 50 zakt? Dan moet de OR omgevormd worden tot een PVT. Een organisatie is immers verplicht een PVT in te stellen als een meerderheid van de werknemers daar om vraagt. Als er geen belangstelling is onder het personeel voor een PVT dan moet de organisatie ten minste twee keer per jaar een personeelsvergadering (PV) houden. De bestuurder moet met de PV communiceren en informatie uitwisselen.

Als het aantal werknemers onder de 50 zakt, betekent dat niet automatisch het einde van de OR. Sommige bestuurders kiezen ervoor om vrijwillig de OR in stand te houden.

Let op: de WOR gebruikt een ruime definitie van het begrip ‘werknemer’ bij het bepalen van de instellingsgrens van een OR: ‘degenen die in de onderneming werkzaam zijn krachtens een publiekrechtelijke aanstelling bij dan wel krachtens een arbeidsovereenkomst met de ondernemer die de onderneming in stand houdt’. Hieronder vallen ook uitzendkrachten als zij al lange dan 24 maanden voor de organisatie werkzaam zijn.

Bevoegdheden PVT

De PVT heeft minder rechten dan de OR. In het algemeen gelden de rechten en plichten uit de WOR, maar er zijn beperkingen. Zo is de PVT wettelijk niet verplicht een reglement op te stellen zoals de OR. Wel is het sterk aan te raden. Ook kan de PVT alleen met toestemming van de bestuurder commissies instellen, zo staat in artikel 35c lid 5 van de WOR.

Een ander belangrijk verschil is dat er voor PVT’s geen wettelijk minimum van uren voor vergaderen en onderling beraad en dagen voor scholing geldt, zoals dat wel het geval is bij de OR. En er is voor meer zaken vooraf toestemming van de bestuurder nodig. Hierover dienen PVT en bestuurder afspraken te maken (artikel 18 uit de WOR). De PVT heeft een beperkt adviesrecht, instemmingrecht en informatierecht in vergelijking met de OR. De bestuurder hoeft bijvoorbeeld de informatie niet schriftelijk aan de PVT te geven. Benieuwd naar de exacte bevoegdheden van de PVT? Bekijk daarvoor deze checklist.

Uw bestuurder kan de toekomstige PVT ook meer bevoegdheden geven, zelfs die van de ‘oude’ OR. Treed hierover tijdig in overleg met de bestuurder  en leg afspraken vast.

Stappenplan omvorming naar PVT

Wanneer alle betrokkenen het erover eens zijn dat het beter voor de werknemers en de organisatie is om de OR om te vormen tot een PVT dan is het maken van een stappenplan tot omvorming aan te raden. Naast de eerder genoemde afspraak over de bevoegdheden gaat het ook om de verkiezingen en installatie, het aantal zetels en de werkwijze. In een inleiding van het stappenplan kan een verhaal over de voordelen van een PVT boven een OR worden opgenomen. Bijvoorbeeld dat een PVT minder procedureel is en dat er mogelijk meer ruimte is voor een open discussie en ‘lossere’ overlegvergadering. Snel een reglement op maat maken? Kijk daarvoor op www.or-reglement.nl.

Voorbereidingscommissie instellen PVT

In praktijk richt de bestuurder een voorbereidingscommissie op die dit gaat uitwerken. Het eerste wat de werkgroep vaak gaat doen, is het maken van een concept PVT-reglement dat door de verschillende betrokkenen wordt besproken. In dat reglement worden alle afspraken rond werkwijze, verkiezingen, informatie en vergaderingen opgenomen, zodat de organisatie met één allesomvattend document kan volstaan. Nadat die is vastgesteld, wordt de verkiezingsprocedure in gang gezet.

Neem in de omvorming van OR naar PVT ook mogelijke bezwaren van werknemers mee en probeer dat op te lossen. Zo ontstaat er meer draagvlak en is er meer vertrouwen. U dient namelijk ook kandidaten te krijgen.

Verkiezingen PVT

Om te komen van de ‘oude’ OR tot een nieuwe PVT is het zaak de PVT goed op te zetten en dat begint meestal met het organiseren en houden van verkiezingen. Een stappenplan kan daarbij helpen. De eerste stap is het maken van een PVT-reglement en vervolgens zet u de verkiezingsprocedure in werking. Daarna geeft u (en/of de bestuurder) informatie over de PVT en hoe de verdere procedure verloopt. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een achterbanbijeenkomst. Regelmatige communicatie is in ieder geval belangrijk. Na het zoeken naar kandidaten kunt u een kandidatenlijst opstellen. De volgende stappen zijn de verkiezingen en de installatie van de PVT. Daarna kan de PVT aan het werk. De PVT volgt scholing om zijn taak in de vingers te krijgen.

Bij de omvorming van OR naar PVT is een regelmatige, zowel schriftelijk als mondelinge, communicatie naar de medewerkers van belang. Maak duidelijk dat een PVT niet minder is dan een OR en er alles aan gedaan wordt om een volwaardig medezeggenschapsorgaan te maken.

Aan de slag

Nadat de nieuwe PVT is gekozen en geïnstalleerd begint het echte werk: de nieuwe PVT gaat aan de slag. Het is handig om dit langs de lijnen van de ´2P’s´ te doen, het ‘Papier’ en de ‘Praktijk’. Bij ‘Papier’ denken we aan de taakverdeling in de PVT (voorzitter, secretaris (o.a. verslag), PVT-nieuwsbrief (kan digitaal), werkafspraken met de bestuurder, een vergaderplanner en een scholingsplan. Dit alles kan korter en compacter dan bij de (vorige) OR. Bij de ‘Praktijk’ gaat het om de onderwerpen waarmee de PVT aan de slag gaat. En wat er in de PVT-vergadering en het overleg op tafel komt. Verzamel bij de overlegpartner en de werknemers onderwerpen van belang en sla ook de cao er eens op na om te kijken wat van belang is voor de organisatie en de branche. Tot slot is het goed om over de invulling van beide ‘P’s’ met de medewerkers te communiceren. En aan te geven hoe zij daarbij betrokken worden.

Net als de voormalig OR dient ook de nieuwe PVT aan de slag te gaan. Het mooie van een PVT is dat de vergaderingen en de procedures minder accent hoeven te krijgen. Het gaat erom dat u met elkaar in gesprek gaat. Dat kan buiten de vergaderingen om. In een kleinere organisatie loopt u makkelijker bij elkaar naar binnen. Zie de PVT als een kans op medezeggenschap die echt werkt.